Het Ruhrgebied: van fabriekssite tot toeristische parel

Een aaneenschakeling van staal- en andere zware industriefabrieken, een hemel gevuld met donkergrijze rookpluimen en oranje zwaveldampen. Dat was het Ruhrgebied enkele tientallen jaren geleden. Tijden zijn veranderd en de metamorfose is zo groot dat de Ruhrmetropool met 53 steden en stadjes er nu groener en toeristischer bijligt dan ooit tevoren!

Harde arbeidersbestaan
De ontmantelde fabrieken, nu trendy toeristische sites en cultuurpaleizen, doen vermoeden dat er bikkelhard gewerkt werd in het Ruhrgebied. Ook nieuwe fiets- en wandelpaden en zelfs een natuurgebied voor vogels maakte deel uit van de hele toeristische metamorfose die het gebied tot op vandaag onderhoudt. Onze gids Frank Switala heeft die volledige evolutie meegemaakt. Zijn grootvader vertrok met zijn gezin uit Polen op zoek naar werk en een betere toekomst voor zijn kinderen. Zowel zijn grootvader als zijn vader belandden in de metaalindustrie, maar het zware fabriekswerk eiste zijn tol. Zijn vader bezweek op 62-jarige leeftijd aan een stoflong en verbood zijn zonen om in de fabriek te gaan werken, zelfs niet als jobstudent. Gezondheidsproblemen en overlijden vooraleer men zijn pensioenleeftijd had bereikt door het zware fabriekswerk, waren toen schering en inslag.

Het industriële verleden van het Ruhrgebied laat zijn sporen na. © Pixabay

Het industriële verleden van het Ruhrgebied laat zijn sporen na. © Pixabay

Zwarte lucht
“Mijn grootmoeder ging ’s morgens met de vinger testen of ze de was wel kon buiten hangen”, vertelt Frank. “Ze stak een natte vinger in de lucht, controleerde de windrichting en dus vanwaar de roetwolk zou komen. Kwam de wind uit de verkeerde richting dan mocht niks buiten opgehangen worden want dan was ’s avonds alles zwart. Om fijn stof en milieunormen maakte men zich toen geen zorgen.”  Veel van de fabrieken werden uiteindelijk ontmanteld. Honderden Chinezen streken hier neer en braken ze af om ze dan zorgvuldig weer in hun eigen land op te bouwen. De fabrieken die bleven staan, kregen een nieuw onderkomen als toeristische site, yuppielocatie, concertzaal of  theater.

Het West park in Bochum blijft overeind tussen de nieuwe natuur. © Miet Waes

Het West park in Bochum blijft overeind tussen de nieuwe natuur. © Miet Waes

De natuur herleeft
Heel het gebied rond Duisburg, Oberhausen, Essen, Bochum en Dortmund werd de speeltuin van projectontwikkelaars, architecten en creatievelingen. Hier gebeurde iets wat nergens anders in Europa bestond: een hele regio kreeg een nieuwe bestemming door de kracht van de cultuur en het creatief vermogen. Eenmaal de giftige grond er weg was, herleefde ook de natuur. Er begonnen zelfs exotische bloemen te bloeien die thuishoren in Afrika en Brazilië en ooit met de grondstoffen meekwamen.

Bekendste bezienswaardigheid in Dortmund? Het voetbalstadion Signal Iduna Park. © Pixabay

Bekendste bezienswaardigheid in Dortmund? Het voetbalstadion Signal Iduna Park. © Pixabay

Dortmund: meer dan voetbal en bier
Dortmund zette de eerste aanzet tot modernisering met de inplanting van de opera in een verloederde uitgangsbuurt. Op loopafstand bevinden zich het concertgebouw, het Museum für Kunst- und Kulturgeschichte en wat verderop staat de indrukwekkende bibliotheek van de Zwitserse architect Mario Botta. Het paradepaardje van Dortmund blijft echter het ‘Signal Iduna Park’: het grootste voetbalstadion van Duitsland, waar plaats is voor zeker 80.000 toeschouwers. En wie voetbal zegt, denkt er automatisch bier bij. Het Hövels Hausbrauerei imponeert ons vooral door zijn blinkende, koperen bierketels. Hier krijg je niet alleen een heel enthousiaste uitleg van een echte bierkenner (en grote fan van de Belgisch varianten), maar kan je ook al die soorten bieren proeven. Als afsluiter hoort daar natuurlijk een dampende pan met de authentieke Wurst mit Sauerkraut bij.

De 55 meter hoge schachtlift van Zeche Zollverein. © Zeche Zollverein

De 55 meter hoge schachtlift van Zeche Zollverein. © Zeche Zollverein

De mens centraal in DASA
Aan de rand van Dortmund kregen heel wat industriële sites met behulp van Europese subsidies een nieuwe bestemming. Heel boeiend en leerrijk is het DASA, een bekroond museum over de evolutie van de arbeidsomstandigheden. Alles is er gefocust op de mens, zijn gezondheid en zijn fysisch, mentaal en spiritueel welzijn. Leerrijk, maar ook een echt interactief museum, waar je heerlijk kunt experimenteren tot groot jolijt van het jonger publiek.

De mijnschacht van Zeche Zollverein ziet er nog indrukwekkender uit in het donker. © Zeche Zollverein

De mijnschacht van Zeche Zollverein ziet er nog indrukwekkender uit in het donker. © Zeche Zollverein

Zeche Zollverein als getuige van een mijnverleden
De tweede poort tot het Ruhrgebied is Essen. De kunstschatten hier zijn niet min: de Dom en haar schatkamer, de oude synagoge, de Marktkirche. Grote blikvanger is nu de door de Unesco tot werelderfgoed uitgeroepen mijnsite Zeche Zollverein met een imposante schachtlift van 55 meter hoog. Tot 1986 werd hier nog steenkool gedolven. In de jaren negentig kreeg het een culturele bestemming. De architecten Rem Koolhaas en Norman Foster kregen alvast een plaatsje in de architecturale geschiedenis door hun geslaagde mix van industriële archeologie en hippe architectuur.

De binnenhaven van Duisburg. © Pixabay

De binnenhaven van Duisburg. © Pixabay

Roetkleding
Maar ook de modernistische gebouwen uit de jaren dertig van Fritz Schupp en Martin Kremer blijven een architecturale baken op het terrein van Zollverein. Hier leer je het tijdperk van de kolenwinning en het leven van de mijnwerkers kennen. Heel realistisch ook want je maakt er je handen letterlijk nog vuil. Hopen roet en staalafval die er nog liggen opgestapeld, samen met de monumentale afmetingen, doe je naast feiten en anekdotes helemaal onderdompelen in de sfeer van toen. Wist je dat dit om vooral die reden nog een geliefde locatie is voor trouwpartijen? Maak wel meteen een afspraak met de droogkuis om alle kleding te reinigen van het roet!

Industriële architectuur in het Landschafspark van Duisburg. © Pixabay

Industriële architectuur in het Landschafspark van Duisburg. © Pixabay

In de ban van Mercator
Ook in Duisburg weet men een schitterende combinatie te maken tussen het roetzwarte verleden en het trendy heden. Bovendien krijgt Duisburg, dankzij keurig aangelegde binnenhavens, meer en meer de allures van een wereldstad. Net zoals in de andere grote steden in het Ruhr vind je ook hier een informatieportaal waar je alle informatie krijgt over Duisburg, maar ook over de andere steden in het Ruhrgebied. Als Belg is een bezoek aan het Stadsmuseum een verplicht nummertje omdat enkele zalen volledig gewijd zijn aan één van onze grootste Belgen: Gerardus Mercator. Globes, de allereerste atlassen en wereldkaarten maken er echte schatkamers van.

De Gasometer in Oberhausen bepaalt de skyline. © Miet Waes

De Gasometer in Oberhausen bepaalt de skyline. © Miet Waes

Musea en lichtspektakel in Duisburg
Het Museum Küppensmühle is een voormalig pakhuis dat als een van de invloedrijkste platforms voor eigentijdse kunst in Duitsland wordt gezien. In de meer dan 100 jaar oude watertoren van het Aquarius Wassermuseum leer je op de 14 etages alles over het element water kennen. In het Landschafspark Duisburg werd in 1902 de meest moderne ijzerfabriek van de wereld geopend die werk bood aan duizenden mensen. Weliswaar slopende arbeid bij temperaturen tot 2000 graden en met rondvliegende spatten die dodelijk konden zijn. Ooit werd het hele domein verkocht voor een symbolische Duitse Mark. Een vergiftigd geschenk zobou later blijken want men moest op enkele opbergplaatsen tot 13 meter diep graven om alle kwik uit de grond te verwijderen. Nu staat de plek na de Dom in Keulen op de tweede toeristische plaats met een recreatiepark voor bergbeklimmers en duikers, concert en theaterzalen. ’s Nachts toveren lichtinstallaties van de kunstenaar Jonathan Park de industriële gebouwen om in een cultureel spektakel van wereldklasse.

Het ultramoderne shoppingcentrum CentrO in Duisburg. © Toerisme Duisburg

Het ultramoderne shoppingcentrum CentrO in Duisburg. © Toerisme Duisburg

Oberhausen: creatief met de gasometer
De Gasometer in Oberhausen, met zijn 117 meter de hoogste van Europa, diende ooit als reservoir om het gas dat uit de steenkool werd gewonnen tijdelijk op te slaan. Het is een majestueuze ruimte die werd omgevormd tot de meest bijzondere expositieruimte van Europa. Een machtig decor voor al even indrukwekkende tentoonstellingen zoals de Sternstunden, met een reusachtige maanballon in het nok. Op het uitkijkplatform, 592 treden hoog (maar er is ook een lift), heb  je een adembenemend zicht op het Ruhrmetropool. Je kijkt er uit op CentrO het grootste shopping- en vrijetijdscentrum van Europa met naast 200 winkels ook een Sea Life Aquarium, een musicaltheater, horecazaken en speeltuinen. Meteen zie je ook hoe ‘groen’ het ooit zo vervuilde Ruhrgebied is geworden.

PRAKTISCHE INFO
Algemeen
Toerisme Duitsland
| Internet: www.germany.travel/nl/index.html
Toerisme Ruhrgebied | Internet: www.ruhr-tourismus.de
Toerisme Duisburg | Internet: www.duisburgkontor.de
Toerisme Dortmund | Internet: www.dortmund-tourismus.de
Toerisme Essen | Internet: www.essen-tourismus.de
Toerisme Oberhausen | Internet: www.oberhausen-tourismus.de
Bereikbaarheid
Trein
| De Thalys rijdt rechtstreeks vanuit Brussel naar Essen, Duisburg en Dortmund.
Internet: www.b-europe.com/NL/Treinen/Thalys
Bezienswaardigheden
Museum für Kunst und Kulturgeschichte
| Hansastraße 3 | 44137 Dortmund
Signal Iduna Park | Strobelallee 50 | 44139 Dortmund
Hövels Hausbrauerei | Hoher Wall 5-7 | 44137 Dortmund
Internet: www.hoevels-hausbrauerei.de
DASA | Friedrich-Henkel-Weg 1-25 | 44149 Dortmund
Internet: www.dasa-dortmund.de
Zeche Zollverein | Internet: www.zollverein.de
Kultur- Und Stadthistorisches Museum | Johannes-Corputius-Platz 1 | 47051 Duisburg
Internet: www.stadtmuseum-duisburg.de
Museum Küppersmühle für Moderne Kunst | Philosophenweg 55 | 47051 Duisburg
Internet: www.museum-kueppersmuehle.de
Aquarium-Wassermuseum | Burgstraße 70 | 45476 Mülheim an der Ruhr
Internet: www.aquarius-wassermuseum.de
Landschaftspark Duisburg | Emscherstraße 71 | 47137 Duisburg
Internet: www.landschaftspark.de
Gasometer Oberhausen | Arenastraße 11 | 46047 Oberhausen
Internet: www.gasometer.de/nl/
Ruhr Topcard
Met de Ruhr Topcard heb je gratis toegang tot de meeste musea en sites. Bovendien kun je gratis genieten van talrijke rondvaarten in het Ruhrgebied en krijg je korting op vrijetijdsparken. Te koop ter plaatse bij iedere van de genoemde steden of via de website.
Internet: www.ruhrtopcard.de

Foto’s: © Miet Waes

Over deze auteur

Gerelateerde berichten

Laat een bericht achter

Een reactie op “Het Ruhrgebied: van fabriekssite tot toeristische parel”

  1. Wat eigenlijk nog in het rijtje ontbreekt is de ijzersmelterij van Volklingen. Niet direct in het Ruhrgebied, wel ontruhrend mooi industrieel erfgoed!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *