Getest en goedgekeurd: duurzame zeilvakantie in de Zeeuwse Delta

Op zeilvakantie met de Bonnefooi
Slow traveling is het motto van Fair Ferry, een reisorganisatie die verschillende zeilvakanties aanbiedt aan boord van historische schepen die zich grotendeels op windkracht voortbewegen. Een duurzame manier om te reizen in tijden van oliecrisis en milieuproblematiek. De meeste zijn omgebouwde vissersschepen, maar wij gaan aan boord van De Bonnefooi, een voormalig vrachtschip dat werd gerenoveerd voor de pleziervaart op het meer van Enkhuizen. Schipper Paul en zijn vrouw Anna kochten het een jaar geleden en verhuisden naar Zierikzee om van daaruit zeiltochten op de Oosterschelde te organiseren.

Tijdens hun Atlantische Oceaanoversteek met Fair Ferry kwamen ze op het idee om een veerdienst tussen Antwerpen en Rotterdam aan te bieden. Deze zomer varen ze voor het eerst hun groene koers tussen beide havensteden en meren aan in het hart van de stad. Je kan kiezen voor een enkele reis van een week en met de trein terugkeren of heen en weer meevaren langs verschillende routes.

Aan boord van een klipper
De Bonnefooi ligt aangemeerd in het Kattendijkdok, vlak in het centrum van Antwerpen. De bruine platbodem van 25 meter met twee even hoge masten en talrijk touwen en opgevouwen zeilen heeft veel bekijks aan de kade. Een jonge matroos helpt me mijn koffer over de metalen loopplank te hijsen. Ik maak kennis met de medepassagiers die allemaal even nieuwsgierig zijn naar de eerste veerdienst tussen Antwerpen en Rotterdam. Terwijl het schip er aan de buitenkant ruig uitziet, is de binnenkant mooi ingericht met veel mahoniehout en frisse kleurtjes. Er is een goed uitgeruste keuken en een grote eetruimte met comfortabele banken en bibliotheek. De smalle gang leidt naar vier tweepersoonshutten en twee vierpersoonskajuiten waar de bedjes mooi opgemaakt zijn. Iedere hut heeft ook een wasbak, verwarming en stekker waar je je telefoon kan opladen. We delen twee badkamers met normaal functionerend toilet (oef, geen pompsysteem!), dat met zeewater wordt gespoeld. Het schip wekt ook eigen stroom op via een schroefas-generator. Duurzaamheid is voor Paul en Anna een levensfilosofie, wat ook uit hun naamkeuze van de boot blijkt: Bonnefooi betekent “de bonne foi”: “ter goeder trouw” of ook een beetje “op goed geluk”. Wat dan weer verwijst naar hun manier van reizen: liever traag met de wind in de zeilen dan snel met de motor.

Kom je mee zeilen? 
Schipper Paul heet ons welkom en geeft een woordje uitleg over het reilen en zeilen aan boord van de Bonnefooi.  Zeilen met een tweemastklipper is werk, veel werk en we worden aangemoedigd om actief deel te nemen. Hun uitnodiging “Kom je mee zeilen?” is dus letterlijk te nemen. De zeilvakantie in de Zeeuwse Delta wordt een mee-zeilvakantie vanaf het eerste uur. Anna en Simon geven duidelijke instructies wanneer ze de trossen losgooien en de boeien moeten worden binnengehaald. We zetten koers naar de eerste ophaalbrug, waar we naast de Williwaw wachten tot de brug omhoog gehaald wordt. Deze knal oranje zeiljacht is wereldberoemd vertelt Simon. In 1977 zeilde Willy de Roos er mee in één seizoen doorheen de North West Passage over de Noordpool. Vandaag is het beschermd Vlaams erfgoed en eigendom van het MAS.

De wereldberoemde zeilboot Williwaw dobbert aan onze zijde.

We laten Antwerpen achter ons en varen met het getij mee de Schelde af, richting Nederland. Van hieruit bekeken begrijp ik plots de bijzondere architectuur van het Havenhuis, ontworpen door Zaha Hadid. Het futuristische gebouw in de vorm van een schip dat bovenop de brandweerkazerne getild lijkt, vaart nu in al zijn schitterende facetten tussen de wolken. Aan de linkeroever zien we de koeltorens van Doel en rechts van ons steken de containerterminals elkaar de loef af.  Met het Deurganckdok overtroeven we zelfs Rotterdam in grootte, maar wij voelen ons nu héél klein. Eens we op Nederlands grondgebied komen, krijgt de Schelde haar natuurlijke loop en bedding terug en zien we het verdronken land Van Saeftinge verschijnen.  Links en rechts draaien de talrijke windmolens op volle toeren. Tijd om de zeilen te hijsen.

Van Westerschelde naar Oosterschelde
Alle hens aan dek! Matrozen Anna en Simon vragen vriendelijk om een handje te helpen met de handelingen om de zeilen op te zetten. Het vraagt niet alleen spierkracht, maar ook precisie om te voorkomen dat de touwen verward geraken. Samen hijsen we de enorme doeken omhoog, die nu luidkeels hangen te flapperen. Met de nodige aanwijzingen van de schipper in functie van de koers trekken we de zeilen strak en kan de motor uitgeschakeld worden. Wat een verschil! Plots hoor je enkel nog het geklots van het water en voel je de wind die ons vooruit stuwt. Ik loop even naar het roer en zie dat we vlot 8 knopen halen. “Lengte loopt”, zegt de schipper met enige fierheid en hij toont mij de vaarzone op de kaart die we moeten respecteren om zandbanken te vermijden en de commerciële beroepsvaart de ruimte te geven. De Westerschelde die de Noordzee met Antwerpen verbindt is druk bevaard door containerschepen, gastankers en allerhande vrachtvervoer. Maar wij nemen op onze zeilvakantie het kanaal door Zuid-Beveland, richting Oosterschelde.

De Zeeuwse delta
Een kanaal betekent doorgaans ook enkele sluizen doorvaren en voor een groot pleziervaartuig zoals het onze: zeilen laten zakken en wachten tot er een plekje voor ons is.  Gelukkig hebben Paul en Anna voor ons een geroosterde paprikasoep en vers gebakken brood klaarstaan, die we benedendeks kunnen verorberen nu we stilliggen. Eens aan de overkant varen we naar Yerseke, waar we aanleggen in de vissershaven. Voor wie aan wal wil een hele uitdaging, want je moet via een ijzeren laddertje enkele meters langs de kade omhoogklimmen. We laten ons niet kennen en gaan de mosselveiling en oesterputten nog bezoeken voor we na een verkwikkende douche in onze kooi kruipen.

De volgende ochtend staat er een strakke Noordoostenwind en toeval wil dat we net die richting uitmoeten, dus dat betekent oploeven en veelvuldig overstag gaan. We zetten nu vier zeilen op, maar halen slecht 5,4 knopen omdat we ook nog eens tegen de stroom in varen. Het is uitkijken waar je je bevindt op het dek, want we gaan schuin hangen en het zeil wisselt voortdurend van kant. Dit wordt een sportieve zeilvakantie waardoor we genoodzaakt omonze soep buiten opeten. Ik overdrijf niet als ik zeg dat ze zowaar bijna uit mijn kom vloog.

Nationaal Park Oosterschelde
We zien nu de Zeelandbrug voor ons opdoemen. Dit is een iconisch beeld op de Oosterschelde en symbool voor de Deltawerken die na de ramp van 1953 het landschap hier volledig veranderde. Door een zware noordwesterstorm met springtij braken 150 dijken door en liep 150 000 ha onder water. Het hele gebied werd herverkaveld, voorzien van nieuwe dammen en wegen, waaronder als eerste deze brug van 5 km die Noord-Beveland met Schouwen-Duiveland verbindt. Het zou nog tot 1986 duren voor de Stormvloedkering volledig af is. In plaats van de Oosterschelde volledig af te dammen is hier voor een doorlaatsysteem gekozen, waardoor er bij normale waterstanden nog zout water kan doorlopen en enkel bij stormvloed alles met caissons hermetisch wordt afgesloten. Hierdoor zijn er een aantal zandeilanden ontstaan die bij eb droog staan en bij vloed weer onderlopen. Bij mooi weer liggen de zeehonden er te zonnen en kan je zelf mossels en oesters gaan oogsten als je wil. We gaan richting Bruinisse, de thuishaven van de mosselkotters die het mosselzaad uit de Waddenzee naar hun kweekpercelen brengen om ze enkele jaren later te oogsten.

Zoute landen
Eens aangemeerd in de werkhaven bezoeken we hier een ander succesvol product van de Oosterschelde, nl. de Zoutziederij Zeeuwsche Zoute. Christian Clerx begon in 2018 spelenderwijs met een jerrycan het water uit de Oosterschelde te halen om er zout van te maken.  De nabijgelegen oester- en mosselbanken zorgen ervoor dat hier het zuiverste water te vinden is en dus startte hij een primitief productieproces door het op te pompen, extra te filteren om de microplastics eruit te halen en het te drogen tot er enkel zoutkristallen overblijven. Vandaag produceert hij 800 kg zout per maand en verkoopt een potje van 100 gram aan 7 euro. En er zijn nog nieuwe lucratieve bijproducten van de zoute aquacultuur. Zo zijn ook de kweek van zeewier, zeekraal en lamsoor erg in zwang op de zoute landen die ontstaan zijn na het afsluiten van het vaarwater in Grevelingen. Wij zijn vooral opgetogen door de vele watervogels die op deze kreken goed gedijen tussen de rijke flora en fauna van het beschermd natuurgebied Dijkwater. In mei zorgt de zeldzame harlekijnorchidee voor een paars deken over het grasland.

Captainsdiner in het water
Voor de laatste avond van onze zeilvakantie voorziet Anna een heerlijke maaltijd om samen met de crew te verorberen op een idyllische plek te midden van de natuur. Ze zocht een ankerplaats uit tegenover het eiland Tiengemeten, dat enkele jaren geleden volledig werd ontruimd om het aan de natuur over te laten. Maar dat was buiten de sluismeester van de Volkeraksluis gerekend. Bij aankomst om 15 uur zouden we om 18 uur door mogen, maar dat werd 20 uur en dan volgde er nog een ophaalbrug… Het diner met verse vis, wittewijnsaus en groentestoemp werd verorberd tussen sluis en brug zonder schipper, die uiteraard aan het roer gekluisterd stond. Het toetje van aardbeien met verdronken room (in rum) en limoen haalde hij wel nog. We hebben de unieke plek ’s anderendaags bij zonsopgang ontdekt. Ook dat is slow traveling. Vandaag staat ons niettemin een prachtig landschap te wachten langs de oevers van Het Spui. Hollandser kan bijna niet: eendjes en zwanen op het water, op de oever knalgroene weiden met een koetje of schapen die zich tegoed doen aan het malse gras, een eenzame fietser langs het pad, een strandje en een pittoresk dorpje, een windmolen… We varen hier helemaal alleen op het meanderende water, genietend van het zonnetje, de rust en de stilte.

Rotterdam, wereldstad
De overgang gaat nog enigszins geleidelijk van de Oude Maas naar de Nieuwe Maas. Maar dan zijn ze daar: de koeltorens van de petroleumhaven, de glimmende aluminiumpijpen, de volgeladen schepen met gevaarlijke lading, te herkennen aan het omgekeerde blauwe driehoekje. Dan plots de typische skyline van Rotterdam met de Erasmusbrug die van ver in de zon schittert en de watertaxi’s die kriskras heen en weer snorren. Het is een verbluffend contrast, een wereldstad waardig. We varen helemaal door tot pal in het centrum, waar ons een plekje wacht aan de kade van de Veerhaven, tussen andere historische schepen. Wat een unieke afsluiter van een aparte zeilvakantie in de Zeeuwse delta, tussen twee wereldhavens in. Het was een boeiende kennismaking met het zeilen ergens tussen de plezier en de beroepsvaart in. Ik heb geleerd dat reizen op het water niet altijd zo loopt als gepland en dat onthaast onderweg zijn best goed is. Tijdens deze zeilvakantie genoot ik van de weidsheid van het Zeeuwse landschap en van de rust van water en wind. Slow traveling op een eigentijdse veerdienst is fijn én ook nog goed voor het milieu. Seems fair to me.

Beleefde jij ook al een zeilvakantie? 
Dan zijn we benieuw naar jouw ervaring.
Of heb je nog tips voor onze lezers?
Laat het weten met een reactie hieronder!

P.S. Onderweg prachtige foto’s geschoten?
Deel ze op Instagram en tag ons via @reisreporter of gebruik de hashtag #iedereenreisreporter.

PRAKTISCHE INFO
Algemeen
Fair Ferry | Internet: www.fairferry.com | contact: [email protected] | Telefoon: 31(0)6 23 52 93 09
Zeilvakantie met de Bonnefooi | Internet: www.schipbonnefooi.nl | contact: [email protected] | Telefoon: +31 (0)6 34 23 65 49

PIN nu en plan later

Beeldmateriaal zeilvakantie Fair Ferry: omslagfoto © Bonnefooi | alle andere foto’s: © Lut Buyck