In de ban van multiculturele schoonheid in Pools Polesië

Polen geniet terecht steeds meer populariteit als vakantieland. Omdat er nog heel wat te ontdekken valt trekt reisreporter Bruno Loockx zijn avontuurlijke schoenen aan en reist af naar de prachtige provincie Lubelski. In de multiculturele stadjes staan verschillende religies en de tragische geschiedenis van de grensregio Polesië op het programma.

Reis door de lokale geschiedenis
Ik verlaat Lublin met een minibus en kabbel ongeveer een uur gezellig over hobbelige wegen naar mijn volgende bestemming aan de Poolse, Oekraïense en Wit-Russische grens: Polesië. Mijn zintuigen en interesses zijn erg geprikkeld door het multiculturele karakter van deze regio. En omdat wreedheden zoals die van de Tweede Wereldoorlog nooit mogen worden herhaald ga ik ook de confrontatie aan met de weerzinwekkende uitroeiing van de lokale Joden, die hier eeuwen vreedzaam samenleefden met andere religieuze bewoners.

De synagoge in Wlodawa doet dienst als gebedsplaats en museum © Wikimedia Commons

De synagoge in Wlodawa doet dienst als gebedsplaats en museum. © Wikimedia Commons

Binnen in de synagoge. © Bruno Loockx

Binnen in de synagoge. © Bruno Loockx

Schoolvoorbeeld van verdraagzaamheid
De samenleving in deze grensregio was en is een schoolvoorbeeld van verdraagzaamheid. In het grensstadje Wlodawa staan een katholieke en een orthodoxe kerk en een synagoge naast elkaar in het centrum. Voor die vreselijke Tweede Wereldoorlog leefden hier ruim 7.000 joden, 3.000 katholieken en 1.500 orthodoxen vredig samen! Stel je voor, in de 19de eeuw had de Joodse gemeenschap hier een op stoom gedreven bloemmolen, een looierij en een soepfabriek. En 177 van de 184 winkels waren eigendom van Joodse families. Na de Holocaust weken de nog 150 overlevende Joden uit.

Het museum herdenkt wreedheden uit de Tweede Wereldoorlog. © Bruno Loockx

Het museum herdenkt wreedheden uit de Tweede Wereldoorlog. © Bruno Loockx

Ode aan harmonieuze samenleving
Met uitzondering van de synagoges uit de tweede helft van 18de eeuw en enkele vage posters in het straatbeeld is hier niets meer van de Joodse samenleving terug te vinden. Nu doet het prachtige gerestaureerde bouwwerk dienst als museum en blijvende herdenking aan de oorlogswreedheden. De prachtige Heilige Ark, de kast waarin de Torarollen worden opgeborgen, staat in schril contrast met het sobere interieur van de gebedstempel. Het jaarlijkse ‘Drie culturen festival’ in Wlodawa looft het historische verleden waarbij verschillende culturen en religies harmonieus samen leefden.

In vernietigingskamp Sobibór hangt een grimmige sfeer. © Bruno Loockx

In vernietigingskamp Sobibór hangt een grimmige sfeer. © Bruno Loockx

Ticket naar de dood
De gruwel van de Tweede Wereldoorlog wordt pas echt duidelijk wanneer we het vernietigingskamp Sobibór bereiken. Laat er geen twijfel over bestaan, anders dan in werk- en of concentratiekampen voerden de Nazi’s de gedeporteerden hier slechts met één doel aan, zo snel mogelijk doden. Met de smoes dat ze mochten verhuizen arriveerden de gevangenen, voornamelijk Joden, met hun laatste bezittingen in het eindstation van hun leven. Niet meer dan 20 minuten nam het in beslag om aan te komen en te sterven.

De ironische 'road to heaven' leidt naar een massagraf. © Bruno Loockx

De ironische ‘road to heaven’ leidt naar een massagraf. © Bruno Loockx

De weg naar de hemel
Toen de Russen in 1944 oprukten werd het kamp zelf vernietigd, de omgeving ‘opgekuist’ en een bos aangeplant om de bevrijders te misleiden. Een maquette toont hoe Sobibór er uitzag tijdens de Holocaust. Via de road to heaven wandel ik aangedaan naar het monument waar ooit de gaskamers stonden. De weg is afgeboord met stenen naambordjes waarop vele Nederlandse namen staan. 34.313 Joodse noorderburen werden vergast. Tijdens opgravingen vond men verschillende massagraven van wel 100 m lang, 60 m breed en 6 m diep. Verbouwereerd en ingetogen verlaten we deze plaats van menselijke gruwel.

polesie-jableczna2

De fresco's in de orthodoxe kerk in Liszna zijn indrukwekkend. © Bruno Loockx

De fresco’s in de orthodoxe kerk in Liszna zijn indrukwekkend. © Bruno Loockx

Overweldigende religieuze parels
De pracht van de vele diverse kerken in deze regio maken een bezoek meer dan de moeite waard! Ik volg de Bug, de grensrivier met Wit-Rusland en Oekraïne stroomafwaarts en rijg deze religieuze erfgoedparels één voor één aan elkaar. Bij de eerste stenen orthodoxe kerk in Liszna houd ik halt. Het kleine gebedshuis oogt verweerd, maar binnen kijk je de ogen uit naar de prachtige fresco’s van de hand van een onbekende Italiaan die onderdak zocht tijdens zijn rondtrek.

polesie-liszna1

Kerken kijken in Jableczna. © Bruno Loockx

Kerken kijken in Jableczna. © Bruno Loockx

Gestolen kunstwerk trekt pelgrims
Ik besluit ook te stoppen aan de orthodoxe Sint-Onufry klooster in Jableczna, waar ik de kerk bezoek en met mijn reisgenoten naar de sprookjesachtige kapel aan de Bug wandel. Van daaruit gaat het naar het katholieke heiligdom in Kodeń. Dit bedevaartsoord ontvangt jaarlijks ruim 20.000 pelgrims omwille van zijn miraculeuze schilderij van de Madonna de Guadalupe. Straf, als je weet dat het werk in 1631 gestolen werd bij de paus door de plaatselijke landheer Mikołaj Sapieha!

Ongeschonden schoonheid
Polesië, grenzend aan Wit-Rusland en Oekraïne, werd tot voor de Tweede Wereldoorlog gekenmerkt door de ondoordringbare Prypjatmoerassen. Hitler’s plan om deze landstrook droog te malen, het gebied etnisch te zuiveren van haar inwoners en te herbevolken met Duitse kolonisten faalde. Er valt heel wat te ontdekken. Alle schitterende gebedshuizen bezoeken is haast onmogelijk. Persoonlijk raakte ik keer op keer overdonderd door het multiculturele verleden, de vrome schoonheid, de verhalen en het haast ongeschonden landschap.

PRAKTISCHE INFO
Algemeen

Toerisme Lubelskie
| www.lrot.pl
Toerisme Polen
| www.polen.travel/nl-be
Bedevaartsoort Koden
| www.koden.com.pl
Bereikbaarheid
Met het vliegtuig
| Warschau van waaruit je met een huurwagen of camper naar de regio kunt rijden
Met de auto
| Deze regio ligt op 1.510 km van Brussel

Foto’s: © Bruno Loockx

Over deze auteur

Deze fervente fietser verkende de grenzen van België, ontdekte de Straffe cafés en proefde van de Straffe streekbieren. In de artikels van Bruno Loockx lees je mee over de schouders van deze straffe levensgenieter en gunt hij je een kijk op zijn avonturen in ons land en ver daarbuiten.

Gerelateerde berichten

Laat een bericht achter

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *