Zien voor je sterft: de wieg van de Olympische Spelen

Zoals veel moderne olympische sites, na de doortocht van het megalomane vierjaarlijkse wereldsportfestijn, ligt het oud-Griekse Olympia er ruïneus en verweesd bij. Griekenland, en zeker de oud-Griekse wereld, tellen beslist indrukwekkender archeologische trekpleisters. Maar de magie en atmosfeer van deze oerplek uit de Oudheid maakt er voor Hellastoeristen een absolute must see van.

Hoe calculeer je, als Griekenlandbezoeker, een uitstap naar Olympia in? De voormalige sportstad ligt in het noordwestelijke deel van het Griekse schiereiland Peloponnesos, in de landstreek Elis, die voorts niet bijster veel aan de modale vakantieganger te bieden heeft. Je bent er goed 300 kilometer verwijderd van Athene en nog altijd 200 van Korinthe of Nafplion, twee andere toeristische attractiepolen.

Wij koppelden het oude Olympia als boeiende en vooral leerrijke daguitstap aan ons verblijf op het nabijgelegen Ionische vakantie-eiland Zakynthos. Daarbij moesten we een behoorlijk comfortabele overzet per veerboot naar Kyllini en een broeierige busrit van meer dan een uur door een weinig begeesterend landschap voor lief nemen.

De indrukwekkende restanten van de tempel van Zeus Olympios. © Stavros Argyropoulos

De indrukwekkende restanten van de tempel van Zeus Olympios. © Stavros Argyropoulos

Toeristisch uitgespeeld
Het huidige Olympia, aan de voet van de Kronosberg waar de olympische site tegenaan schurkt, openbaarde zich meteen als een charmant, op dagjestoeristen toegespitste vakantieplaats: veel souvenirwinkels, restaurants, cafeetjes en enkele kleinere bezienswaardigheden. Het piepkleine, gratis toegankelijke Archimedesmuseum, met schaalmodellen van uitvindingen van de grote Griekse wetenschapper en mathematicus, konden we best smaken.

Wereldwonder voor een god
Maar we kwamen dus voor het legendarische heiligdom van Zeus, waar sinds 776 v. Chr. de bakermat van de huidige Olympische Spelen ligt. Een permanent bewoonde stad was dat in de Oudheid overigens niet. Wel een ommuurd heiligdom aan de kruising van de rivieren Alfeios en Kladeios. En dus tref je er in de eerste plaats tempelruïnes aan. Vooral de imposante tempel van Zeus Olympios, die ooit het (verloren gegane) reuzenstandbeeld van de god – één van de zeven wereldwonderen uit de Oudheid – onderdak bood.

De Heratempel, waar vierjaarlijks de olympische vlam wordt ontstoken. © Dave Porter

De Heratempel, waar vierjaarlijks de olympische vlam wordt ontstoken. © Dave Porter

Verbeelding vereist
Om een idee te krijgen van hoe het er in zijn grandeur moet hebben uitgezien, heb je enig inlevingsvermogen nodig. Van de Zeustempel staat welgeteld één statige Dorische zuil weer overeind; de overige pilaren liggen bezaaid rond hun uitgestrekte fundament. Ook al biedt dat uitzicht moeilijk een vergelijking met het meer intacte Pantheon in Athene, de indruk die deze ruïne laat is zonder meer overweldigend.

Zandpiste
Iets minder ruïneus is de tempel van Zeus’ legale wederhelft Hera. Voor elke vierjaarlijkse Spelen wordt hier vlakbij met een parabolische spiegel het olympische vuur opgewekt en in een estafette naar de plaats van de Spelen – deze zomer dus Rio – gebracht. Vlakbij de archaïsche Heratempel liggen het Philippeion, een charmant rond bouwseltje ter ere van de hellenistische vorst Philippos II van Macedonië, en de schathuizen waar deelnemende steden uit de oudheid hun wijgeschenken deponeerden.

Het Philippeion ter ere van de Macedonische koning Philippos II. © Clairie Chatzigian

Het Philippeion ter ere van de Macedonische koning Philippos II. © Clairie Chatzigian

Vergane sportglorie
Verspreid over de site kom je nog de trainingsgronden en het palaistra (‘worstelruimte’), de baden en de verblijven van atleten en bezoekers tegen. Ook het raadsgebouw waar het toenmalige ‘Olympisch comité’ zitting hield en de werkplek van de beroemde beeldhouwer Pheidias. De paardenrenbaan is niet blootgelegd, maar het oude stadion kan je betreden. Stel je daar materieel niet te veel bij voor: het is een langgerekte zandpiste van 600 voet (krap 200 meter), waar de oudste en meest prestigieuze discipline – het hardlopen – plaatsvond. Zonder stenen zitjes weliswaar. Supporters, enkele tienduizenden, stonden vanaf de hellende flanken toe te juichen.

Heilige vrede
Een religieus gebeuren zijn de huidige Spelen niet meer. Sacraal en verbindend nog wel, en dat hebben ze ongetwijfeld van de Grieken geërfd. Van heinde en ver uit de stadstaten, maar ook uit de nederzettingen in Sicilië, Afrika en Klein-Azië kwamen deelnemers er samen om in paardenrennen, atletiek- en worstelwedstrijden met elkaar in de clinch te gaan. Zolang de Spelen duurden, heerste er een heilige vrede tussen de anders vaak combattieve delegatie. Even vermelden voor de Russen: ook toen werden onheilstokers en valsspelers al genadeloos van deelname uitgesloten.

Het stadion van Olympia waar de loop en atletiekwedstrijden gehouden werden. © Ahmet Mehmetbeyoglu

Het stadion van Olympia waar de loop en atletiekwedstrijden gehouden werden. © Ahmet Mehmetbeyoglu

Dat sacrale gevoel besluipt je wanneer je de site betreedt. De vaak verzengende hitte, de onmiskenbare harsgeur van omringende pijnbomen, het monotone gezang van de cicaden in combinatie met de sprekende stenen scheppen de sfeer. Je verbeelding zorgt voor de rest. Zo niet, dan laat je je best leiden en inspireren door de uitleg van een beëdigde gids.

Meesterwerken uit de geschiedenis
Die troont je desgevallend ook mee naar het aanpalende Archeologisch Museum waar je absoluut de kunstwerken uit het heiligdom moet gaan bekijken. Niet te missen zijn de Hermes van Praxiteles, één van de absolute meesterwerken uit de oud-Griekse beeldhouwkunst, en de Nikè van Paionios. Net als de bronzen helm van Miltiades en de metopen met de afbeelding van de 12 werken van Herakles, de grote inspirator van de Olympiaden.

Nikè van Paionios links en Hermes van Praxiteles rechts in het Archeologisch Museum. © Marc Kenis | © hxh

Nikè van Paionios links en Hermes van Praxiteles rechts in het Archeologisch Museum. © Marc Kenis | © hxh

West tegen oost
Je mond valt open bij de gereconstrueerde versieringen uit beide frontons van de Zeustempel. Die stellen enerzijds de legendarische wagenrace tussen Pelops  en Oinomaos voor en anderzijds de strijd tussen de Lapithen en de ‘paardmensen’ of Centauren. Een strijd die voor de Grieken symbool stond voor de clash tussen het beschaafde westen en het ruwe, dierlijke oosten. Kan de context nog actueler?

Site met vele facetten
De vierjaarlijkse Panhelleense Spelen zongen het uit tot ver in de Romeinse periode, wanneer de vrome keizer Theodosius alle heidense activiteiten in zijn uitgestrekte rijk probeerde uit te roeien. De site raakte enkele eeuwen later bedolven onder een aardbeving, maar werd door Duitse archeologen vanaf 1875 weer blootgelegd. Net voor baron de Coubertin, in 1896, zijn eerste moderne Spelen realiseerde. Maar die hebben dus nog enkele eeuwen nodig om even grandioos en onvergetelijk te worden. Best de moeite om tijdens je luilekkervakantie in Hellas even bij stil te staan.

De toegangspoort naar het stadion van Olympia. © thomk

De toegangspoort naar het stadion van Olympia. © thomk

PRAKTISCHE INFORMATIE
Algemeen

Griekse Toeristische Dienst | www.visitgreece.gr
Olympia op de site van het UNESCO Werelderfgoed | whc.unesco.org
Bereikbaarheid
Tal van reisorganisaties  bieden één- of meerdaagse uitstappen naar Olympia aan vanuit vakantiebestemmingen op het Griekse vasteland of de (Ionische) eilanden.
Musea
Archeologisch Museum Olympia | odysseus.culture.gr
Museum van de Geschiedenis van de Oude Spelen | www.gtp.gr
Museum van de Moderne Olympische Spelen (gratis toegankelijk) | www.visitgreece.gr
Archimedesmuseum (gratis toegankelijk) | archimedesmuseum.gr
Toegang
Een ticket voor de archeologische site en de bijhorende musea kost 12 € (reductie: 6 €). Op bepaalde zon- en feestdagen is de toegang vrij | Info

Coverfoto: © Stavros Argyropoulos

Over deze auteur

Gerelateerde berichten

Laat een bericht achter

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *